Op 11 november 2015 namen ruim 70 gasten deel aan een symposium rond de pedagogische aanpak van De Vreedzame School en De Vreedzame Wijk in het gebouw van Driestar Educatief in Gouda. Het is dan vier jaar geleden dat Gouda tijdens een eerste symposium in het historische stadhuis kennis maakte met vreedzaam. Hoogleraar pedagogiek en lid Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling Micha de Winter hield toen zijn gehoor voor “Goed opvoeden doen we samen.” en “Goed opvoeden kan niet zonder toekomstideaal.” De Winter’s ideaal is opvoeden tot democratische actief participerende burgers voor de maatschappij van de toekomst. Klik hier voor verslagen van bijeenkomsten en nieuwsbrieven rond vreedzaam in Gouda sinds 2011 op de website van Gouda Bruist.

Werken aan Burgerschapsvorming “kennis, vaardigheden en een houding bijbrengen om een actief democratisch burger te worden” is sinds 2006 in Nederland op scholen wettelijk verplicht.

De Vreedzame School biedt een compleet programma voor sociale competentie en democratisch burgerschap. Vreedzaam streeft er naar om kinderen te leren:
• op een positieve en zorgzame manier met elkaar om te gaan
• op een democratische manier met elkaar beslissingen te nemen
• constructief conflicten op te lossen
• verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar en voor de gemeenschap
• open te staan voor verschillen tussen mensen.
Het programma wil niet alleen kinderen deze sociale competenties leren, maar vooral ook een positief sociaal en moreel klimaat in de school creëren, waar een opvoedende en gedrag regulerende werking van uitgaat.

Op het tweede symposium in november 2015 deelden zeven Goudse vreedzame scholen, met samen bijna 2000 leerlingen, hun ervaringen met vreedzaam. Onder voorzitterschap van oud-raadslid en docent PABO Driestar Educatief Gerard Schotanus gaf Leo Pauw van de Stichting Vreedzaam en oprichter van de vreedzame school, een inleiding over het ontstaan van de vreedzame school en wijk en een workshop over de vreedzame wijk. Bep Timmer van de Nederlandse Sportalliantie (NSA) gaf samen met Chaja Friedhoff van vreedzame atletiekvereniging Phoenix een workshop over de vreedzame sportvereniging. In deze nieuwsbrief een terugblik op dit symposium met linken (klik op de onderstreepte tekst) naar presentaties, filmpjes, verslagen, websites. En een blik vooruit met een evaluatie onder de deelnemers en aankondiging van activiteiten in 2016.

Wat betekent ‘vreedzaam’ voor jou?
Bij binnenkomst werd de deelnemers gevraagd hun blad met wat voor hun vreedzaam betekent te hangen in een ‘vreedzame boom’. ‘’Veilig’, ‘Kunnen omgaan met mensen die niet op jou lijken’, ‘Respect voor elkaar’, ’Vrede voor de stad’, ‘Eén taal, éen pedagogisch klimaat’, ‘Met … en voor …’, ‘Samen(werken)’, ’Een stap naar een betere wereld’, ’Dat je mag zijn wie je bent’.

INLEIDING DOOR LEO PAUW

“De Vreedzame School gaat over de manier waarop we met elkaar omgaan.” Zo opende Leo Pauw, ontwikkelaar van de Vreedzame School zijn inleiding.

“Opvoeding dient een individueel en een maatschappelijk belang” aldus Leo Pauw. “Het maatschappelijk belang is echt ondergesneeuwd.” “De balans tussen vrijheid en regels stellen is steeds lastiger.” Kinderen van nu hebben een sterk gevoel van eigenwaarde. Tegenslag geeft vaak heftige reacties.

De ontwikkeling in Nederland de afgelopen decennia zoals de emancipatie en toegenomen welvaart heeft voordelen. Maar kinderen moeten wel dingen leren zoals: zelfbeheersing, verantwoordelijkheid, gemeenschapszin, empathie, omgaan met diversiteit in de samenleving.
Eigenwaarde vraag om beheersing. Vrijheid vraagt om verantwoordelijkheid. Individualisme vraagt om gemeenschapszin. De vreedzame school is een oefenplaats voor deze vaardigheden benodigd voor democratisch burgerschap.

“Kinderen hebben het nodig om nodig te zijn.” “Kinderen moeten leren medeverantwoordelijk te zijn. Daarom is het zo belangrijk om van de klas en de school een gemeenschap te maken. Geef hen een stem zodat zij zich verantwoordelijk gaan voelen voor datgene wat er in die gemeenschap gebeurd.”

MINI INTERVIEWS MET GOUDSE VREEDZAME SCHOLEN

Ben (mediator, 10 jaar, groep 7 Aloysiusschool) vertelt “Iedereen in de klas mocht aangeven of je mediator wilde worden. Ik wilde dat graag. De juf koos wie de training mocht volgen.” “Het moeilijkste vind ik als je vriendje bij een geschil is betrokken. Om dan ook onpartijdig te blijven.” Op een vreedzame school leren ze dat conflicten overal voor komen. Belangrijk is hoe je er mee omgaat. Hoe los je op een positieve manier een conflict op zodat er geen ruzie ontstaat? En welke pet zet je dan op? “Bij mediation moet iedereen een gele pet op hebben. Daar bedoelen we mee dat je het samen wilt oplossen. Natuurlijk heb je geen rode pet op. Dan ben je boos en wil je alleen maar je zin krijgen. Dan moet je eerst nog ‘afkoelen’.” Een derde kleur pet waarmee kinderen hun gevoel bij een conflict kunnen uitdrukken is blauw. Dan laat je het er bij.

In een filmpje gemaakt door de Wethouder Luidensschool vertellen Indy en Koen o.a. over “de petten”.

Marlies van Bergen (lid ouderraad Aloysiusschool): “Toen onze school vreedzaam werd zijn alle ouders uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst. We blijven op de hoogte via nieuwsbrieven en informatie aan het begin van het schooljaar. En de kinderen krijgen bijvoorbeeld kletskaarten mee naar huis, zodat we met hen kunnen praten over het blok waar ze dan mee bezig zijn.” “Ik merk dat de kinderen nu volwassener met een conflict omgaan en leren hoe ze zich moeten uiten.”

In dit filmpje van Het Schateiland , in 2014 gestart als vreedzame school, vindt U o.a. informatie over ouderbetrokkenheid en de zeven blokken, die ieder schooljaar in iedere klas passend bij het niveau aan de orde komen zoals het blok “we dragen allemaal een steentje bij”. Een LIO-stagiaire (nu leerkracht Het Schateiland) heeft onderzoek gedaan naar naar ouderbetrokkenheid op een vreedzame school. Tips: open middag bij afsluiting blok; kijkje in de les: maak een film; nieuwsbrief voor en door ouders; ouders in de stuurgroep; ouderraad actief betrekken.

Karlijn (7 jaar, groep 4 / fase 8 Aloysiusschool) vertelt waar ze aan denkt bij de vreedzame school: “Niet pesten, niet plagen, ook geen ruzie maken.” Bij jongere kinderen worden in de klas knuffels aap en tijger gebruikt in een rollenspel om bijvoorbeeld te leren hoe je een complimentje (opsteker) geeft. Of hoe het voelt als je iets onaardigs (afbreker) zegt.

Angenieta Kaatee – de Groot (directeur De Triangel) vertelt over het proces dat je als team doorloopt om een vreedzame school te worden. “Het kost veel tijd aan voorbereiding en ook daarna is het heel intensief. Wij hebben een stuurgroep hiervoor opgericht. Maar het doet niet alleen iets met je leerlingen; het werkt ook heel positief in je team waar samenwerking en betrokkenheid groeit.” “Wij zijn nu in ons tweede jaar en bezig met het opleiden van mediatoren. Ontzettend leuk om te zien hoe de kinderen dat doen.”

Tamara Verschoor (docente onderbouw Prinses Julianaschool) vertelt in een filmpje dat hun team voor vreedzaam heeft gekozen om structureel aan sociale vorming te gaan werken. “Het is niet een lesje, maar iets waar je de hele dag je bewust van bent. En niet iets waar je alleen met je eigen klas mee bezig bent, maar met de hele school.” “Mooi van de methode is ook dat het dingen namen geeft. Een compliment, dat weet iedereen, dat is fijn. Maar hoe noem je nu iets negatiefs? Een afbreker. Zo maak je het herkenbaar.” “Ook mooi is dat het praktische toepassingen kent. Zo doen alle kinderen bijvoorbeeld een kraal aan de opsteker-ketting: we maken er samen een fijne klas van. Die geef je als iemand iets goed doet of zijn haar bijvoorbeeld leuk zit.” “We zijn op school ook meer groep doorbrekend gaan werken. Zo ervaren de oudere kinderen ook meer dat ze verantwoordelijkheid hebben. Een tip van de vreedzame school.”

Miriam de Man (directeur Wethouder Luidensschool) is gestart als vreedzame school in 2013 in nauwe samenwerking met de wijk. “We hebben in samenwerking met o.a. het wijkteam en de woningbouwverenigingen speelborden gemaakt. Buurtbewoners hadden eerder aangegeven dat samen spelen soms moeizaam verliep. Kinderen kennen allemaal via school de regels van het spel en buurtbewoners kunnen de kinderen hier vragen over stellen of stimuleren. De borden worden door de conciërge van school regelmatig gewisseld. Een stapje richting de vreedzame wijk.”

Helen Koerts en Wilja de Vries (leerkrachten Auris Taalplein) waren bij het eerste symposium direct enthousiast en zijn als tweede school in Gouda gestart met vreedzaam. “Als cluster 2 school - voor kinderen met een communicatieve beperking - heb je de neiging heel veel voor de kinderen te bepalen, te doen. Hun verantwoordelijkheid uit handen te nemen. Het programma geeft je de mogelijkheid de verantwoordelijkheid bij de leerlingen neer te leggen. Het is heel leuk om te zien dat ze die verantwoordelijkheid ook pakken. En dat ze daardoor sterker worden en weten hoe ze conflicten moeten oplossen en met elkaar om moeten gaan.” In dit filmpje van Auris Taalplein zien we mediatoren aan het werk.

Wilca Hoekstra (directeur De Bijenkorf) en Astrid Nuijten (leerkracht en IB’er De Bijenkorf) vertellen dat na drie jaar begeleiding zij nu zelfstandig als vreedzame school draaien. Zij waren destijds de 500ste vreedzame school in Nederland; er zijn er nu ca 750.“Je ziet dat na enkele jaren met de aanpak werken het steeds meer beklijft in je team en bij de leerlingen. Maar je moet ook alert blijven om het niet weg te laten zakken. Daar houden de leerlingen je ook scherp in. Zo kwam vanuit de leerlingenraad het initiatief om een tweede Begroetingsdag voor de wijk te organiseren.” Begroetingsdag is een dag waarop, net als in een vreedzame schoolklas, buurtgenoten elkaar begroeten, elkaar een hand geven, persoonlijk contact maken. Met als doel te laten voelen dat je gezien bent, je er bij hoort, samen de wijk maakt. Het is een Gouds initiatief. Op 30 september 2015 deden dertien organisaties uit de wijk, waaronder scholen, sport, zorg- en welzijnsorganisaties en BSO mee. De stadsdichter opende met leerlingen de dag.